E drejta e mohuar për të votuar
Mariola Guxho
Kushtetuta Shqiptare, në nenin 8 të saj thotë : “Republika e Shqipërisë mbron të drejtat kombëtare të popullit shqiptar, që jeton jashtë kufijve të saj. Republika e Shqipërisë mbron të drejtat e shtetasve shqiptarë me banim të përkohshëm ose të përhershëm jashtë kufijve të vet”. Çdokush është në gjendje të bëjë një analizë dhe të vlerësojë se sa rëndesi ka respektimi i të drejtave dhe lirive themelore të njeriut, të cilat sigurisht janë pasqyrimi i një kushtetute demokratike. Ekzistojnë disa të drejta ,që janë absolutisht të pacënueshme, ku as vetë Kushtetuta nuk e ka mundesinë e lejimit të kufizimit të tyre. Kapitulli i të drejtave dhe i lirive themelore të njer iut përshkohet nga koncepti i mosdhunimit të tyre. Pyetja që i shtroj vetes është: A mund të garantojë shteti shqiptar jetën e personit, lirinë dhe sigurinë e tij? Përgjigja që më vjen e natyrshme dhe e menjëhershme është: “Jo”.
Kushtetuta në nenin 45 ka sanksionuar të drejtën e çdo shtetasi për të zgjedhur dhe për t’u zgjedhur, të drejtë, të cilin ai e realizon ndërmjet votes vetjake, të barabartë, të lirë dhe të fshehtë.Ushtrimi i të drejtës së votës nuk mund t’i privohet askujt, me perjashtim të shtetasve të deklaruar si të paaftë mendërisht dhe atyre që nuk kanë mbushur moshën 18 vjeç.
“E drejtë vote për 16 vjeçarët në 23 Qershor 2013”, deklaroi kryeministri i Shqipërisë Sali Berisha pak ditë më parë, duke mpretenduar se në ëhats app, facebook si dhe ne celular me sms ishte pyetur nga adoleshentët: “Po ne, a do të votojmë” ? Ku shumë qartë,këtë pyetje, i nderuari kryeministër mund t’iu ishte përgjigjur me shumë se gjysmës së popullsisë shqiptare që jeton jashtë Shqipërisë. Ku më shumë se 20 vite demokraci, çuditërisht Shqipëria nuk i njeh të drejtat e banorëve të saj. Ku akoma sot, nënshtetësia shqiptare nuk ka asnjë vlerë njohjeje kushtetuese.
Mund të kërkohet aq lehtësisht ndryshimi i kushtetutës dhe i kodit zgjedhor kur e nusja u jepet 16 vjeçare e pse mos u jepet e drejta e votës?! Ndoshta të rinjtë e sotëm shqiptarë që në barkun e nënës lindin me njohjen e politikës. Dhe sigurisht shteti ynë nuk e ka nisur me abc-në klasën e parë, por me informacionet e duhura se çdo të thotë të votosh e të votohesh! Personalisht, mendoj që 16 vjeçarët kanë nevojë t’iu mundësohet shkollimi, veprimtari edukuese, sportive, referendume të ndryshme që nuk kanë të bëjnë drejtpërsëdrejti me politikë, por me forma të ndryshme edukuese. Kur akoma nuk kanë pjekurinë e duhur dhe arsyetimin pse të votojnë.
Të mendojmë pak se çfarë ndërgjegjësimi dhe bindje të formuar mund të ketë një 16 vjeçar, kur gjatë një fushate elektorale joshet pas një këngetareje idhujve të tyre që performojnë në krah të çdo force politike. Apo do të jenë të pranishëm gjatë sherreve që bëhen në qendrat e votimeve? Do ishte më bukur të bënin tifo gjatë numërimit të votave nëpër pallate të sporteve!
Me sa duket Berisha përpiqet të kopjojë nga ligjet perëndimore, ku ka shtete që e aprovojne këtë ligj e si mos e bëj Shqipëria kur numri i like-ve në facebook vjen nga një moshe e re ?!
Edhe pse ky vendim teksualisht nuk pritet të merret, unë me siguri them, që as nuk ka vlerë të mendohet, te diskutohet. Përderisa duhet një procedurë e gjatë e riformimit të hedhjes së idesë për një Kushtetutë të re.
Janë zhvilluar protesta në Romë, Bruksel, Londër etj për të drejtën e votës, e cila është e drejtë kushtetuese që i takon shqiptarëve brenda dhe jashtë kufijve. Kështu mund të arrijmë t’i japim Shqipërisë një faqe të re në historinë e saj moderne, ku zhvillimi apo integrimi të përfaqësohen denjësisht nga shqiptarët anembanë botës.
Zgjedhjet, janë hapi themelor që përcaktojnë mjedisin, regjimin dhe komunitetin politik të një vendi. Shqiptarët e emigruar janë të vetmit në Ballkan, të cilët nuk gëzojnë të drejtën e votës. Për aq kohë sa nuk kemi mundesinë të votojmë dhe të votohemi, jetojmë në një liri të rrethuar e të kontrolluar nga një politikë e dështuar dhe antidemokratike.
Ku ndiehemi të huaj në vendim tonë, sepse nuk na përfshijnë në asnjë lloj forme përfaqësimi apo vendimarrje.
Pra, më parë duhet të sigurohet e drejta e votës për emigrantët shqiptarë, si një e drejtë kushtetuese e tyre. Ku qindra mijërave emigrantë që janë larguar nga Shqiperia, nuk u njihet mundësia e pjesëmarrjes në votime. Do të ishte më e drejtë që para se të hidhen këto mendime për të drejtat e 16 vjeçarëve të flitet për emigrantët që nuk mund të votojnë. Ku lehtësisht duhet të përcaktohen rrugët, format, mënyrat sesi kjo e drejtë të realizohet pa probleme. Ka ardhur momenti që të gjithë të bëhemi pjesë e rëndësishme e proceseve dhe të sfidave që kemi përpara.
