I njohur si Plain of Jars, koleksioni më shumë se 2500 vjeçar i gurëve gjigantë është një nga vendet më të rëndësishme arkeologjike të Azisë Lindore.
Mijëra ”kavanoza” shtrihen përgjatë lumenjve, kodrave dhe pyjeve në provincën Xieng Khouang, një rajon me probleme lufte në pjesën verilindore të vendit, njofton Klan Kosova.
Duke filluar në madhësi prej tre deri në dhjetë metra dhe duke peshuar deri në 14 ton copa, ata kanë tërhequr arkeologët duke kërkuar të bëjnë kuptimin e historisë së tyre të origjinës.
Çuditërisht, zona mbreslënëse arkeologjike kishte pak interesim për kërkuesit perëndimorë deri në vitet 1930 kur një shkenctar francez me emrin Madeleine Colani filloi të vëzhgonte zonën.
Megjithëse studimet e saj zbuluan gjetje të mëdha, si një shpellë afër me mbetje njerëzore, duke sugjeruar se ”kavanoza” mund të jenë përdorur si funerale për krerët.
Pavarësisht nga mbetjet e zbuluara në shpellë, shumë pak materiale organike u gjetën brenda kavanozave.
Në vitin 2016, një ekip hulumtues jashtë Australisë zhvilloi gërmimet e para të mëdha që nga vitet 1930, duke dhënë disa njohuri të shumëpritur për qëllimin e ”kavanozave”.
Ekipi gërmoi pranë një zone turistike të njohur dhe zbuloi një vend varrimi ku u gjetën në tre mënyra të ndryshme: në enët qeramike, në gropa të mbuluara me blloqe gëlqerore dhe varrosur në një varr tradicional.
Kjo konfirmon se ”kavanozat” në të vërtetë janë përdorur për qëllime të varrosjeve, por sugjerohet edhe një teori e re në lidhje me rolin e tyre në përgatitjen e kufomave, si vend për të dekompozuar trupa para varrimit.
Një arsye pse Plain of Jars është hulumtuar në mënyrë drastike për dekada është e lidhur me vendndodhjen e saj.
Konsiderohet nga shumë njerëz si vendi më i rrezikshëm arkeologjik në botë, në bazat e shtëpive janë mijëra mina të pashpërthyera, mbetje nga “lufta sekrete” e Amerikës me Laosin në vitet 1960.
Edhe pse zyrtarët po punojnë për të caktuar zonën e caktuar si një vend i Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s, bomba mbetet një kërcënim i madh, duke lënë vetëm shtatë nga 85 vendet të hapura për vizitorët.
