Nje prej objekteve me interesante dhe enigmatike qe vjen nga e kaluara jone eshte harta e Piri Reis. Kjo harte u vizatua nga admirali turk me te njejtin emer ne vitin 1513 d.c. (pas krishtit). dhe eshte zbuluar vetem gjysma e saj ne vitin 1929, gjate punimeve te ristrukturimit te Pallatit Perandorak te Stambollit. E vizatuar ne lekure gazele, mund te shohim: bregun perendimor te Afrikes, bregun e Europes, bregun lindor te Amerikes Jugore, bregu lindor i Amerikes Veriore (pjeserisht) dhe Token e Mbretereshes Maud ne Antarktik.
Veçoria e kesaj harte, nuk eshte ne faktin qe paraqet Antarktiken perpara se ajo te zbulohej zyrtarisht ne vitin 1818, por qe e paraqet ate ne nje epoke subglaciale (pa akuj), ashtu siç dukej midis 15.000 dhe 4.000 viteve para krishtit (a.c).
Profili i kontinentit Antarktik pa akujt qe e mbulonin do te zbulohej vetem ne vitin 1949 gjate kursit te vitit Nderkombetar Gjeofizik, nepermjet metodes sizmike te reflektimit. Ashtu siç thote vete admirali Reis, ai nuk e vizatoi harten me doren e tij, pra teresisht nga zero, por pati mundesine ta rikopjonte nga burime me te vjetra; fale fames qe pati per meritat e tij, kishte ne fakt hyrje te privilegjuar ne Biblioteken e Kostandinopojes (sot Stambolli), nga ku mundi te dokumentoj me botime dhe me antike.
Kushdoqofte ai para 4.000 vitesh para Krishtit dhe gjithsesi perpara lindjes se nje qyteterimi te njohur, si arriti te kishte keto njohuri kaq te avancuara ne hartografi?
Se pari, harta prezantohet me nje longitude teper te sakte; eksperte qe kane analizuar kete harte kane vene re gabime me marzh me te vogel se 1 grade. Ju kujtoj, se longitude percaktohet nga distanca e gradeve ne lindje dhe atyre ne perendim kundrejt nje meridiani referues, qe ne hartografike aktuale jepet nga meridiani i Greenwich. Llogaritja e longitudes ndryshe nga perllogaritja e latitudes e cila llogaritej lehtesisht sipas ravijezimit me trupat qiellore, ka qene gjithmone nje problem jo i thjeshte per hartografet e kaluar. U ideuan shume metoda por asnjera nga keto ishte ne gjendje te zgjidhte problemin ne praktike. Ajo qe ne te vertete duhej, ishte te llogaritej me saktesi koha qe kalonte nga pika e nisjes ne ate te mberritjes. Vetem pas vitit 1730, anglezi John Harrison, pas shume tentativash, arriti te ideonte nje kronometer relativisht te sakte (me nje gabim ose mbetje me te vogel se 3 sekonda ne dite) i cili beri te mundur ne vitet qe do vinin nje llogaritje te sakte te longitudes.
|
Bota Antike – Mercator |
Oronzio Fineo |
Buache |
Se dyti, duhet te dime qe per te paraqitur nje sfere (psh Token) ne nje siperfaqe te sheshte/rrafshte, duhet te aplikojme disa adaptime qe quhen ndryshe projeksione. Gjate viteve jane krijuar lloje te ndryshme projeksionesh midis te cilave me e famshmja e perdorur ne altlante, eshte ajo e quajtur Merkator. Me pak fjale, eshte vertetuar se harta Piri Reis ne paraqitjen e saj adopton pikerisht nje projeksion qe quhet projeksion azimutal i barazlarguar. Te gjitha keto lene te nenkuptohet se çfare njohurish matematike te thella duheshin per te perpiluar nje harte te tille.
Duam te kujtojme faktin se rasti Piri Reis nuk eshte i vetem, por si ai egzistojne harta te tjera qe paraqesin vende qe per ate epoke nuk njiheshin akoma, dhe citojme ketu disa prej tyre: Oronzio Fineo, Mercator dhe Buache.
Admirali Reis, konsiderua rnga shume persona si pirat, ne realitet ishte nje person shume i kulturuar dhe mendjendritur. Duke perfituar nga pervoja e tij e gjate si lundertar, vendosi te hidhte ne leter te gjitha njohurite qe kishte marre gjate udhetimeve te tij te shumta. Po flasim pikerisht per Kitabi Bahriy. Brenda tij mund te zbulojme perveç pasurise se madhe te informacioneve detare, edhe faktin se Kolombi nuk e zbuloi Ameriken, por thjesht e ri-zbuloi. Kronikat na tregojne se nje marinar i Kolombit i zene rob nga xhaxhai Qemal Reis dha nje ndihme te madhe gjate perpilimit te Hartes. Marinari i dhuroi Reisit, nje harte te perdorur nga vete Kolombi, ne te cilen dukeshin lehte brigjet e Botes se Re. E gjitha kjo kofirmohej nga nje leter qe Kristofor Kolombi i dergoi vellait te tij Bartolomeo.
Asnje hartograf i antikitetit, qe nga Eratostene (275?-194 a.c.) deri tek Klaudio Tolomeo (shek. II d.C.), nga Marino di Tiro (dhe ky i shek. II), tek Pomponio Mela (shek I), ka paraqitur, ne veprat e tyre qe kane arritur ne ditet e sotme, Ameriken dhe Antarktiden. Ndersa nje vezhgim i shpejte ne harten me ngjyra te Piri Reis, realizuar mbi nje lekure gazele me permasa 85 x 60 cm, na lejon te konstatojme se ajo perfshin brigjet perendimore te Afrikes dhe te Europes, prej Kepit Palmas ne Brest, perfshire ishujt e Atlantikut Verior dhe disa te Atlantikut Jugor, Kuba dhe ishujt e Karaibeve, bregu atlantik i Amerikes se Jugut, nga Kepi Frio ne veri, deri ne Amazone, dhe ishulli Maracà, dy ishuj misterioze dhe te panjohur, njera prej te cilave quhej Antila, ndersa tjetra shtrihet ne nje zone ku, ne ditet tona, egzistojne vetem ishujt e vegjel shkembore te Saint-Pierre dhe Saint-Paul, nje pjese e zinxhirit te Andeve, bregu jugor i poshtem i Amerikes se Jugut, nga Bahia Blanca ne Kepin Horn, ishujt Shetland jugore, ishujt Falkland, nje pjese e kontinentit antarktik, midis se ciles Token e Mretereshes Maud.
Rio i Amazones eshte vizatuar dy here: heren e dyte admirali paraqet ne menyre korrekte ishullin Marajo, zbuluar vetem ne vitin 1543. Mungojne rreth 900 milje bregdet midis Kepit Frio dhe Bahia Blanca, por Ishujt Falkland (zbuluar ne vitin 1592) jane paraqitur ne menyre perfekte. Nuk duket ne harte ngushtica e Drake, qe ndan Kepin Horn nga kontinenti antarktik, por gjejme ishujt Shetland te hemisferes jugore. Dhe nga Anraktida shihen qarte Gadishulli Palmer, Toka e Mbretereshes Maud dhe nje numer i konsiderueshem maja malesh sub glaciale (akullnajore) ne dukje nga brigjet, te identifikuar si te tille nga spedicioni antarktik norvegjezo-suedezo-britanik ne 1954. Eshte kurioz fakti qe admirali ka vizatuar vetem gjysmen e ishullit te Kubes, duke paraqitur pjesen perendimore ne formen e nje grumbulli ishujsh me te vegjel. Por profesori Hapgood ka zbuluar misterin: kjo pjese ka qene e fundosur, ne epoken antike. Serish ketu kemi nje tjeter element qe deshmon vjetersine shume-mijera vjeçare te disa fragmenteve te perdorura ne harten e admiralit turk.
– See more at: http://www.alien.al/2011/05/harta-misterioze-e-piri-reis.ufo#sthash.HyOhLKGH.dpuf
